Angst, een slechte raadgever

Jouw innerlijke criticus

Daar is dat stemmetje weer, dat zegt dat je het toch niet goed kan doen en er dus beter niet aan kunt beginnen of nog maar even moet wachten. Of dat er iets verschrikkelijks gaat gebeuren. Of misschien denk je wel dat je iets bijzonders onder de leden hebt en ongeneeslijk ziek bent. Je bent bang om je partner of andere dierbaren te verliezen. Of mogelijk breekt bij jou wel het angstzweet uit als je in de auto rijdt.

Herkennen van angst

Herken jij jouw eigen angsten? Niet altijd hebben we in de gaten dat we ergens bang voor zijn. We hebben allemaal angsten in meer of mindere mate, maar vaak herkennen we ze zelf niet en zijn we ons er niet van bewust. Deze kunnen zich wel op andere manieren uiten, bijvoorbeeld door perfectionisme, dingen vermijden of onder controle proberen te houden, je extreem zorgen maken, een burn-out of lichamelijke klachten.

Zo herkende ik zelf in het verleden mijn perfectionisme niet als angst. Ik wilde gewoon alles goed doen. Prima toch? Onder perfectionisme zit echter vaak een vorm van faalangst, bang om niet goed genoeg te zijn of dat anderen je niet aardig vinden. Dat is lastig om te herkennen en erkennen voor jezelf.

Soorten angst

Angst is een normale en gezonde emotie bij acuut dreigend gevaar. Het maakt je alert. Je lichaam maakt adrenaline en cortisol aan, je hartslag en ademhaling gaan omhoog, je bloeddruk stijgt en je spieren spannen zich aan. Dit stelt je in staat om te vechten (fight) of te vluchten (flight). Soms treedt er bevriezing (freeze) op en ben je juist niet meer in staat om te handelen.

Angst wordt pas ongezond als het je leven gaat beheersen. Je bent dan ook bang voor situaties die geen direct gevaar opleveren of je maakt je te veel zorgen om iets. Je bent bang voor iets in de toekomst. Voorbeelden:

• Angst voor een optreden
• Angst om in de auto te rijden
• Faalangst
• Angst voor verlies van gezondheid
• Angst voor de dood
• Angst om te leven
• Angst voor (financiële) tekorten
• Angst voor de angst = angst om angst te krijgen.

‘Een mens lijdt dikwijls het meest door het lijden dat hij vreest’

                                                                     – auteur onbekend –

Ontstaan van angst

Er is vaak niet één oorzaak aan te wijzen voor het ontstaan of hebben van angst. Meestal is er sprake van een combinatie van factoren, waaronder:

• Erfelijkheid en opvoeding: in bepaalde families komen angst en angststoornissen vaker voor. Dit kan een gevolg zijn van erfelijkheid, maar ook de opvoeding en de omgeving waarin iemand opgroeit kunnen een rol spelen. Voorbeelden: een onveilige omgeving of juist overbezorgde ouders.
• Persoonlijke eigenschappen: bepaalde eigenschappen maken iemand gevoeliger voor angst, zoals het moeilijk kunnen uiten van gevoelens of het vermijden van lastige situaties of conflicten.
• Ingrijpende levensgebeurtenissen of andere ervaringen. Bijvoorbeeld ziekte, overlijden van een naaste, ontslag, geboorte van een kind of gepest worden kan zorgen voor meer stress en een toename van angst. Ook minder ingrijpende ervaringen kunnen invloed hebben. Denk aan angst om in de auto te stappen omdat je een keer een bijna-aanrijding hebt meegemaakt.

Gevolgen van angst

• Emoties: angst kan je leven beheersen. Je kunt je onzeker, opgejaagd, gespannen of somber voelen.
• Lichamelijke klachten: spanning en paniek kunnen tot stress leiden. Grote of langdurige stress kan leiden tot lichamelijke klachten, zoals vermoeidheid, concentratieproblemen, slaapproblemen, hoofdpijn, buikpijn en hartkloppingen.
• Kost veel tijd: je vermijdt dingen of probeert juist om iets onder controle te houden. Je bent er zowel in je gedrag als in je hoofd veel mee bezig. Dat kost enorm veel energie en tijd.
• Vicieuze cirkel: als je ergens bang voor bent en het blijft je bezighouden, loop je kans dat het steeds erger wordt. Je krijgt dan angst voor de angst.
• Minder gelukkig: zoals de titel aangeeft, is angst een slechte raadgever. Het kan je geluk behoorlijk in de weg staan en je tegenhouden om voluit te leven zoals jij zou willen. Je doet bijvoorbeeld bepaalde dingen niet, die je wel graag zou willen doen. Of je doet juist dingen, die je eigenlijk helemaal niet wil.

Tips

• Krijg inzicht in waar je angst vandaan komt door het bijhouden van een ‘angstdagboek’. Schrijf op wanneer je bang bent, welke situatie jou triggert en wat je op dat moment voelt.
• Onderzoek je gedachten en vraag je af of het écht waar is wat je denkt. De meeste dingen waar je bang voor bent komen nooit uit, terwijl er in je leven waarschijnlijk wel dingen gebeuren, die angst oproepen en die je niet hebt bedacht.
• Maak bewuste keuzes en vraag je steeds af of je iets kiest vanuit angst of vanuit verlangen.
• Luister naar je eigen behoeften. Wat is belangrijk voor jou? Leef je eigen leven in plaats van dat van anderen.
• Durf je angst toe te laten en te voelen. Je verzetten tegen je gevoel maakt je angst alleen maar groter en kost enorm veel energie.
• Bedenk een ‘worst-case scenario’. Vraag je af wat het ergste is wat je kan overkomen in een bepaalde situatie en of je daar overheen kunt komen.
• Neem tijd voor jezelf en zorg voor voldoende rust.
• Oefen met zelfcompassie.
• Kom uit je comfortzone. Doe dingen die je graag wilt doen, maar waar je bang voor bent. Oefen regelmatig en met kleine stapjes. Zo kun je de cirkel doorbreken en nieuwe leerervaringen opdoen. Hiermee creëer je rust en zelfvertrouwen.
• Praat erover met anderen en zoek tijdig hulp als je er zelf niet uitkomt of de angst erger wordt. Hiermee voorkom je dat je angst voor de angst krijgt of zelfs een angststoornis ontwikkelt.

Heb je hulp nodig bij het omgaan of overwinnen van jouw angst? Neem dan vrijblijvend contact op voor een gesprek.